Het is een rare gedachtekronkel dat kinderen tot en met juni bij elkaar in de klas kunnen zitten en dat het dan in augustus ineens niet meer zou passen
Nog een paar weken en dan rondt de eerste lichting van 17 leerlingen groep 10 van Tienercollege Florès af. Een diverse groep leerlingen, van vmbo-basis tot vwo-niveau, samen in één klas. Daar volgen de leerlingen onderwijs op hun eigen niveau:"Ben je goed in Engels? Dan kan het goed zijn dat je Engels op havo-niveau doet. Vind je wiskunde moeilijker? Dan doe je dat op kader-niveau". Tienercollege Florès is een samenwerking tussen basisschool La Res en het Het Stedelijk Lyceum. Hier krijgen leerlingen twee jaar lang(er) de tijd om te kijken wat voor hen de meest passende plek is in het vervolgonderwijs. Het Tienercollege is daarmee een antwoord op de groeiende kritiek op de vroege selectie in het onderwijs. Ook Klokman zag in de praktijk dat de overstap naar het VO voor veel kinderen te groot was."Kinderen zijn nog volop in ontwikkeling en dan moet je er al een sticker op plakken. En dat vonden we eigenlijk veel te vroeg". In groep 9 en 10 van het Tienercollege krijgen de leerlingen de basisvakken aangeboden van een kernteam van drie docenten die de hele week op locatie zijn en de leerlingen goed kennen. Voor overige vakken komt een docent vanuit het VO naar de groep. Voor sommige kinderen en ouders is deze kleine setting een reden om voor het Tienercollege te kiezen; ook zijn er leerlingen met een extra ondersteuningsbehoefte of kinderen "die gewoon nog even lekker willen blijven'. Na groep 10 stromen de leerlingen door naar een passende plek in het derde jaar van de middelbare school. De eerste resultaten zijn positief: een derde van de leerlingen is opgestroomd ten opzichte van het schooladvies dat ze in groep 8 hebben ontvangen.
Op het moment dat je een plan eerst helemaal klaar wilt hebben, ga je nooit beginnen. Want bij een innovatie is het nooit kant-en-klaar
In haar onderzoek naar mogelijkheden om innovaties te versterken, verwijst Suzanne Verdonschot (2020) naar het werk van Kessels (2001): "Het werken aan innovatie kun je zien als een vorm van leren. Het bedenken van nieuwe ideeën, het samen opzetten van experimenten om nieuwe plannen in praktijk te brengen, het organiseren van reflectie en zorgen voor een sfeer waarin mensen zich uitgenodigd en uitgedaagd voelen om mee te werken aan de vernieuwingen; dit zijn allemaal leerprocessen waar de werkomgeving op ingericht zou moeten zijn. Leren innoveren is niet iets dat je doet via een training of vooropgezet curriculum. Innoveren is een vorm van leren die samenvalt met het werk zelf".
'Innoveren als vorm van leren' sluit goed aan op de werkwijze van Klokman. Waar het bij innovaties van belang is dat er een goed plan ligt, vindt Klokman dat je op een gegeven moment ook gewoon moet gaan beginnen. Soms met grote, maar ook vaak met kleine stappen. Met veel trots en plezier kijkt Klokman terug op haar eerste maanden bij La Res: "In de eerste maanden hebben we elke middag na schooltijd bij elkaar gezeten om samen te kijken wat er goed ging en wat er anders kon. Het was continu bijstellen. En na een maand of drie hadden we zoiets van ja, nu begint het te komen".
Ook bij het Tienercollege vraagt het plan in praktijk om constante bijstelling, waarbij Klokman steeds zoekt naar wat er wél kan: "Als je de regels als uitgangspunt neemt, dan kom je nergens. Maar als je gaat zoeken naar de mogelijkheden, dan kan er veel meer dan je zelf denkt". Zo staan bij het Tienercollege de kinderen uit groep 7 en 8 ingeschreven in het po en de kinderen uit groep 9 en 10 in het vo, formeel mogen de groepen niet gemengd worden, maar samenwerken in projecten mag wél.
We gaan het gewoon in de praktijk met elkaar doen, en dan zien we hoe ver we komen
Eén van de vier praktijken voor effectief schoolleiderschap is 'het zorgdragen voor de ontwikkeling van de mensen in de organisatie' (Leithwood, 2006). Dit vraagt een oprechte interesse in mensen, een gerichtheid op het begrijpen van wat mensen motiveert en bezighoudt en vergt een behoorlijke mate van psychologisch inzicht en vaardigheid.
"Triggeren, ontwikkelen, ruimte geven" zijn woorden die in het interview met Klokman vaak naar voren komen. Klokman vindt het belangrijk dat medewerkers ruimte ervaren om zich te ontwikkelen en binnen de organisatie een passende plek vinden. Dit vanuit de overtuiging dat een goede en tevreden leerkracht niet alleen impact heeft op de eigen klas, maar op de héle school.
Klokman heeft oog voor de talenten en behoeften van haar medewerkers. En als het gaat over innoveren begrijpt ze dat de ene school of directeur daar sneller in gaat dan de ander. Daarbij vindt ze het belangrijk dat medewerkers succeservaringen opdoen en vertrouwen krijgen."Ik denk dat het mijn rol is om mensen uit te dagen om met kleine stapjes buiten de comfortzone te stappen".
Dit inzicht in behoeften en talenten van medewerkers, kwam ook goed van pas bij het Tienercollege, waar docenten uit het po en vo gingen samenwerken. In praktijk bleek dat een behoorlijk cultuurverschil. Dat vraagt veel afstemming van de schoolleider: "Welke docenten vinden dit leuk, wie passen hier bij en wie kúnnen het ook?".
Stap eens uit die comfortzone, neem eens een volgende stap, vraag om hulp. Het is niet erg als er eens een keer wat fout gaat
Dat personeel niet altijd staat te springen om innovaties, ervoer Klokman bij haar start bij La Res. Daar was zij door het bestuur aangetrokken om de ambities op het gebied van unitonderwijs te realiseren. Met elke medewerker werd het gesprek gevoerd of deze innovatie bij hen paste of dat ze liever op een andere school binnen de stiching wilde werken. Dit maakte dat Klokman startte met een team van medewerkers dat heel bewust koos voor dit concept, "en dat is wel één van de succesfactoren geweest".
Ze merkt dat innovatief onderwijs een bepaald type medewerker trekt: flexibel en communicatief, "want je bent niet meer de koning in de klas. Je moet continu met elkaar afstemmen, je kijkt bij elkaar, je bent samen verantwoordelijk". "Dat maakt ook dat er méér tijd is voor niet-lesgebonden taken en om samen met innovaties bezig te zijn". Enkele leekrachten bij La Res waren er voorheen stagiair(e) en enthousiast geworden over deze manier van werken en lesgeven. Klokman zou binnen de opleidingen dan ook graag meer aandacht zien voor innovatieve vormen van onderwijs.
Daarnaast kijkt ze als bestuurder ook naar andere mogelijkheden om het personeelstekort in het onderwijs het hoofd te bieden. Waar onderwijsassistenten en leerkrachtondersteuners al zo effectief mogelijk worden ingezet, kijkt ze voor de toekomst ook naar de inzet van vakexperts van buiten het onderwijs. "Voor de basisvakken zijn gecertificeerde leerkrachten en onderwijsassistenten cruciaal, maar voor daarnaast zoeken we ook naar externen, daar zie ik heel veel kansen".
Het aanboren van andere disciplines zou voor mij wel echt een volgende stap kunnen zijn