Binnen de profilering als uniek schoolconcept leek het buitenonderwijs iets kleins, maar ik vind het eigenlijk iets heel groots wat hier gebeurt.
'Het is een idyllisch plaatje: op het plein in de zon zijn kinderen in tweetallen geconcentreerd in de weer met een hoepel en stoepkrijt. Ze leren analoog en digitaal klokkijken. De leerkracht observeert en wordt ingeschakeld bij vraagstukken. Dit is buitenonderwijs. Op Wiene krijgt elke leerling elke dag minimaal een buitenles, weer of geen weer. Veel van de buitenlessen staan in het teken van taal en rekenen, wat spelenderwijs en bewegend wordt aangeleerd. "Soms zijn het heel simpele dingen, bijvoorbeeld springen op een getallenlijn, in plaats van boogjes zetten in een schrift". Daarbij is er veel aandacht voor herhaling en automatisering, "en dat zie je terug in de resultaten". Tijdens de buitenlessen wordt er ook veel samengewerkt, bijvoorbeeld tijdens het duo-lezen, waarbij alle kinderen van groep 1 t/m 8 in samen lezen op het schoolplein.
Wat ik heel mooi vind is dat je óp het leerproces van de leerling staat. Je ziet op het plein direct wat een kind goed kan en wat er nog mis gaat en niet pas achteraf in een schriftje.
In haar onderzoek naar het versterken van innovaties, geeft Verdonschot (2020) aan dat 'regie voeren' over een verandering alles te maken heeft met het pakken van het juiste moment. Goede veranderiaars maken gebruik van de juiste timing, soms berekend, soms gevoed door intuïtie: "Je moet je kunnen openstellen voor het onverwachte zodat je de kans kunt grijpen die je op een bepaald moment geboden wordt" (Hermsen, 2015 in Verdonschot, 2020).
In 2018 werd de scholen van OPO Hof van Twente gevraagd een schoolplan te schrijven met een sterke schoolprofilering. Vanuit het team van Wiene kwam het idee voor buitenonderwijs: iets wat paste bij het team en bij de ligging van de school. Het team volgde trainingen bij 'Buitenonderwijs Nederland' en aan het einde van schooljaar 2018-2019 ging elke klas zo'n drie keer per week de schoolbanken uit voor een buitenles. De komst van Van Meel en de uitreiking van het 'BuitenWijzer certificaat' brachten de innovatie in een versnelling. Om in oktober 2019 als eerste school in Nederland het ‘BuitenWijzer certificaat’ te kunnen ontvangen, moesten de kinderen niet drie keer per week, maar elke dag een buitenles krijgen. "Ik zag het als een gouden kans om te laten zien: dit is wat wij doen". Waar het team eigenlijk een jaar had uitgetrokken om naar een dagelijkse buitenles te gaan, moest deze ambitie nu in twee maanden gerealiseerd worden. Om de versnelling te realiseren, moest het team wel even schakelen. Om hierin te ondersteunen, heeft van Meel gekozen voor een individuele benadering, waarbij ze met elk van de teamleden het gesprek aan ging. Daarnaast is Van Meel ook zelf actief mee gaan doen: "Ik wilde ervaren hoe het is om vijf dagen per week buitenonderwijs te moeten bieden, waar loop je dan tegenaan?". Ze werkte mee aan de ontwikkeling van lessen en stond ook zelf elke week buiten voor een groep. Zo lukte het om eind oktober het certificaat te ontvangen: "het was een uitdaging, maar het is gelukt". Het buitenonderwijs is nog steeds in ontwikkeling, zo is het schoolplein aangepakt en er wordt gewerkt aan een buitenlokaal. Naast de inzet van het team en Van Meel, weet ze ook ouders en het buurtschap actief bij alle ontwikkelingen te betrekken.
Buitenonderwijs als iets extra's erbij? Helemaal niet. Dit komt echt vanuit het team zelf. Ik denk dat daar de kracht van een innovatie zit; in wat het team zelf wil
Bij faciliterend leiderschap is de leidinggevende niet gericht op het beheersen van medewerkers, maar staat het ondersteunen van medewerkers in het uitvoeren van hun werk centraal. De leidinggevende is verantwoordelijk voor het scheppen van de juiste voorwaarden, waaronder medewerkers hun werk zo goed mogelijk kunnen uitvoeren.
Van Meel spreekt vol trots over haar team, "het zijn echte professionals". En ze heeft het vertrouwen dat ook zonder haar het onderwijs gewoon door zal draaien. Haar eigen rol ziet ze vooral faciliterend, ze neemt iniatieven om het buitenonderwijs door te wikkelen, onderhoudt externe contacten en positioneert de school. Ze neemt bewust taken op zich om haar kleine team te beschermen tegen te veel 'extra's'. Bij nieuwe iniatieven in het onderwijs - zoals kindgesprekken of internationalisering- vindt ze het van belang dat het past bij het onderwijs op Wiene, "want dan voegt het wat toe. Als er teveel afzonderlijke extra's zijn die niet passen binnen het schoolconcept, dan gaat het averechts werken".
Ik hou niet van afdwingen, volgens mij werkt dat ook helemaal niet. Maar wel het gesprek aangaan: waar zit het hem dan, wat kan ik daar in doen?
Wiene heeft een klein en betrokken team; het iniatief voor het buitenonderwijs is vanuit hen zelf gekomen. Naast de leerkrachten is er dit jaar ook een fulltime onderwijsassistent en twee stagiaires die de leerkrachten ondersteunen. Het personeelsbeleid is bovenschools georganiseerd. "OPO Hof van Twente is een innovatief bestuur. Jonge, enthousiaste mensen lopen daar wel warm voor". Zo heeft Wiene vanaf volgend jaar een zij-instromer die bewust kiest voor het buitenonderwijs.